Risivi i rito leri kotaka ku yima evundhawini bya riviti ri tlhela ri tirha ntirho wa riviti ra kona. Ku na tinxaka tinharhu ta maviti. Tinxaka ta kona hi leti landzelaka : Risivinene
Risivi leri ri vumbiwile hi xilandzi xa risivi -na, lexi rhangeriwaka hi xiphemu xa
xitwananisi xa risivi eka masivi ya munhu wa vunharhu ni xiphemu xa risivi -o.
Xik: rona, vona, swona, byona.
a) Matirhele ya risivinene
Risivinene ri nga tirhisiwa hi tindlela leti landzelaka:
- Ku va nhlokomhaka. Xik:tona ta rima, vona va dya.
- Ku va xiendliwa. Xik: ndzi ba tona, va xanisa dyona.
- Ku tiyisisa leswi hi swi vulaka hi nga tirhisa risivi xikan’we na riviti ra kona. Xik: vanhu vona va bihe timbilu, tona timbyana ta luma.
- Loko hi ri tirhisa ni swin’wana swihluvi swa mbulavulo. Xik: vona lavakulu, dyona i dyinene.
(a) Masivintalo
Kuna tinxaka tinharhu ta masivintalo
- Lama endliweke hi rimintsu (-HINKWA-)
Eka rixaka leri ku tirhisiwa swiaki swo twananisaleswi engeteriwaka endzhaku ka rimintsu /-HINKWA-/
Xik: hinkwayo, hinkwavo, hinkwaswo.
- Lama endliwaka hi nsinya -xe
Masivintalo lama na wona ya ni swiaki swo twananisa leswi hi swi kumaka eka masivinene, kambe munhu wo sungula ni wa vumbirhi swiaki leswi a swi fani. Xik: ndzexe, wexe, voxe.
- Lama endliweke hi rimintsu swa-
Masivi lama ya fana ni lama endliwaka hi nsinya -xe, kambe eka rixaka leri rimintsu swa- ra rhangisiwa eka swiaki swo twananisa Xik: swanga, swenu, swavo.
(b) Masivikomba
Masivikomba ya komba tindhawu tinharhu laha ku nga na xivulavuri, laha ku nga na xivulavulelwa ni le